Hoe worden financiële diensten in Nederland gereguleerd?

Met een strikte regelgevingsstructuur die prioriteit geeft aan stabiliteit, consumentenbescherming en concurrentie, staat de Nederlandse financiële sector bekend om zijn sterke en ondernemende basis. Van de regelgevende instanties tot de belangrijkste wetten, recente ontwikkelingen en sectortrends die de toekomst van de Nederlandse financiële sector in 2024 en daarna zullen bepalen: dit uitgebreide onderzoek bestrijkt het allemaal.

Toezichthoudende Raden

De Nederlandse Nationale Bank (DNB)

De Nederlandsche Bank, de Nederlandsche Bank, is een van deze toezichthouders. Eén van die centrale banken die in Nederland als prudentiële toezichthouder optreedt, is de DNB, oftewel De Nederlandsche Bank. Het kan het volgende doen:

Banken, verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen vormen een cruciaal onderdeel van de financiële sector, die toezicht nodig heeft om de stabiliteit te garanderen. Bovendien dienen ze als middel voor het Europees Stelsel van Centrale Banken om het monetair beleid te implementeren. Hun taken strekken zich uit tot het toezicht op het betalingsverkeer. DNB geeft bij het risicogebaseerd toezicht hoge prioriteit aan het voorkomen van financiële misstanden en legt de nadruk op technologie- en ESG-aspecten.

Autoriteit Financiële Markten (AFM)

De AFM, een acroniem voor Autoriteit Financiële Markten, houdt toezicht op de structuur van de financiële markten in Nederland. Hieronder staan ​​de belangrijkste verantwoordelijkheden:

• De activiteiten van financiële instellingen worden efficiënt gereguleerd

• Het behoud van eerlijke en open financiële markten

• Het versterken van de financiële stabiliteit van de economie

• Het veilig houden van degenen die financiële diensten gebruiken

De primaire functie van de AFM is het effectief reguleren van de financiële markten via de samenwerking met DNB.

Belangrijkste wetten en regels

De Wet op het financieel toezicht (Wft) zijn enkele wetten die voor het geld zorgen

In Nederland worden financiële diensten primair gereguleerd door de Wet op het financieel toezicht. Deze wetgeving geeft toezichthoudende instanties de bevoegdheid om toezicht te houden op financiële instellingen en schetst de acties die zij mogen ondernemen.

Onderneem actie om het witwassen van geld en de financiering van terrorisme te bestrijden

Deze wet zorgt ervoor dat de EU-regels werken om mensen ervan te weerhouden geld te verplaatsen en aan terroristen te geven. Het vertelt banken dat ze de identiteit van hun klanten moeten controleren en transacties moeten melden die niet lijken door te gaan.

Richtlijn II betreffende markten voor financiële instrumenten

De Nederlandse wet heeft MiFID II ingevoerd, dat de bescherming van investeringen verduidelijkt en de financiële markten duidelijker maakt. Het omvat in grote lijnen een grote verscheidenheid aan verschillende soorten financiële diensten en instrumenten. Ook voor banken en andere geldbedrijven gelden strenge regels.

Veranderingen in de wet

Openbaarmakingsvereisten voor duurzame financiering (SFDR)

Vanaf 2024 zouden financiële instellingen die betrokken zijn bij beleggingsadvies of portefeuillebeheer op grond van de SFDR een aantal openbaarmakingen moeten doen. En dit zijn de feiten:

• Beleggingspraktijken die aansluiten bij duurzaamheidsoverwegingen

• Het zou daarbij gaan om tenminste één van de aspecten van de duurzaamheidscriteria waar de beleggingen tegenaan dreigen te lopen

• Een dergelijke praktijk zou dus de transparantie en het rentmeesterschap helpen behouden.

Wet Digitale Operationele Weerbaarheid (DORA)

De planning is dat Nederland DORA, een EU-regel die tot doel heeft de IT-beveiliging van financiële bedrijven te verbeteren, op 17 januari 2025 volledig zal implementeren. Desalniettemin verwacht DNB dat wettelijk geautoriseerde financiële instellingen in Nederland hun gezamenlijke inspanningen zullen leveren om in 2024 aan de regelgeving te voldoen. De belangrijkste aandachtsgebieden zijn:

• IT-beveiligingsprotocol

• Beheerd door derden

• Betrouwbaarheidstesten voor digitale operaties

• Het melden van incidenten waarbij informatie- en communicatietechnologieën betrokken zijn

• Kritisch toezicht op externe leveranciers

Regulering van crypto-activamarkten (MiCAR)

Wanneer de wetgeving eind 2024 van kracht wordt, zal MiCAR het spel voor cryptocurrencies in de EU veranderen. Het zal alle aspecten van de markt voor crypto-activa behandelen met zijn uitgebreide reeks regels, waaronder:

1. Veiligheid voor kopers

2. Eerlijkheid in de handel

3. Het hebben van een solide financiële basis

De uitgifte en handel in crypto-activa, de exploitatie van handelsplatforms en het aanbieden van portefeuillediensten behoren tot de tien essentiële diensten waaruit MiCAR bestaat. Na een eenvoudig kennisgevingsproces beperkt MiCAR de levering van alle tien crypto-activadiensten tot alleen banken.

Bepaalde gereguleerde domeinen

Financiële normen

Nederlandse banken zijn onderworpen aan strikte regels die op verschillende onderdelen van hun bedrijfsvoering van toepassing zijn:

Banken zijn op grond van Bazel III verplicht om over voldoende kapitaal te beschikken om mogelijke verliezen op te vangen door het handhaven van goede kapitaalratio's.

Om hun financieringsbronnen stabiel te houden en hun kortetermijnverplichtingen gedekt te houden, moeten banken zich houden aan regelgeving op het gebied van liquiditeitsbeheer, zoals de Net Steady Financing Ratio (NSFR) en de Liquidity Coverage Ratio (LCR).

Risicobeheer: Er moeten strikte kaders worden ingevoerd voor het beheer van krediet-, markt-, operationele en andere relevante risico's.

Governance in het bedrijfsleven: Financiële instellingen hebben de verantwoordelijkheid om competent leiderschap te hebben, transparante rapportagelijnen op te zetten en robuuste interne controlesystemen te implementeren.

Banken moeten voorbereid zijn op mogelijke situaties van financiële moeilijkheden door herstelplannen op te stellen en bij te werken en gegevens te verstrekken voor afwikkelingsplanning.

Ondersteuning voor financiële transacties

De Betaalstrategie 2022-2025, opgesteld door DNB, schetst essentiële stappen voor banken in het snel veranderende Nederlandse betalingslandschap:

• Cliënten, vooral degenen in kwetsbare situaties, zullen betere persoonlijke aandacht krijgen.

• Verbetering van de verspreiding van informatie over financiële diensten en goederen

• Deelname aan het Cash Convenant om de toegang tot fondsen te garanderen

Er wordt nog steeds op aanvullende regelgevingsspecificaties gewacht, maar sinds 2022 kunnen klanten afzonderlijke gescheiden rekeningen openen om hun geld te beschermen. Het doel van deze ontwikkeling is het verbeteren van de consumentenbescherming in de betaalsector.

Bovendien heeft de betalingsdienstensector de komst gezien van nieuwe spelers zoals Payment Initiation Service Providers (PISPs) en Account Information Service Providers (AISPs) na de implementatie van de herziene Payment Services Directive (PSD2). Deze ontwikkeling heeft innovatie en concurrentie binnen de industrie bevorderd.

Financiële begeleiding

Nederlandse beleggingsondernemingen zijn gebonden aan de MiFID II-regels, die onder meer vereisen dat klanten worden geclassificeerd in een van de drie categorieën: particuliere, professionele en in aanmerking komende tegenpartijen, die allemaal in verschillende mate beschermd zijn.

Beste uitvoering: Beleggingsondernemingen hebben de plicht tot optimale uitvoering jegens klanten, dat wil zeggen de uitvoering van orders die dient om de beste resultaten te bevorderen.

Transparantie van tarieven en tarieven: Alle vergoedingen en kosten met betrekking tot beleggingsdiensten en financiële instrumenten worden op adequate wijze openbaar gemaakt.

Productbeheer: Bedrijven moeten over passende procedures beschikken voor de goedkeuring van financiële producten voordat deze aan klanten beschikbaar worden gesteld.

Geschiktheids- en geschiktheidsbeoordeling: Bedrijven moeten ervoor zorgen dat de aanbevelingen voor een financieel product of voor het beheer van een rekening geschikt zijn voor de toestand van de cliënt voordat zij financieel advies aanbieden of een rekening beheren.

Verzekeringsverordening

Het Solvency II-raamwerk regelt de verzekeringssector en richt zich op:

Kapitaalvereisten: Verzekeraars moeten voldoende kapitaal aanhouden om hun risico's te dekken via een risicogebaseerde aanpak.

Risicobeheer: Verzekeraars moeten complete risicobeheersystemen in werking stellen, inclusief regelmatige Own Risk and Solvency Assessments (ORSA).

Rapportage en openbaarmaking: Dit raamwerk vraagt ​​om meer rapportage aan toezichthouders en het openbaar delen van belangrijke informatie.

Bestuur: Verzekeraars moeten beschikken over systemen die goed werken om te besturen, inclusief geschiktheids- en betrouwbaarheidsregels voor mensen in sleutelrollen.

Groepssupervisie: Het raamwerk versterkt het toezicht op verzekeringsgroepen en ziet hoe groepsentiteiten met elkaar verbonden zijn.

Pensioenfondsen

Nederlandse pensioenfondsen zijn verplicht zich te houden aan het Financieel Toetsingskader FTK, waarin richtlijnen zijn vastgelegd voor:

Behouden dekkingsgraden: Pensioenfondsen moeten minimale dekkingsgraden aanhouden om ervoor te zorgen dat zij hun langetermijnbeloften kunnen waarmaken.

Herstelplannen maken: Fondsen die onder de benodigde dekkingsgraden komen, moeten herstelplannen aan DNB overleggen.

Investeringsbeleid instellen: Pensioenfondsen hebben behoefte aan een helder beleggingsbeleid dat aansluit bij hun risicoprofiel en langetermijnbeloften.

Bestuur opzetten: Regels voor sterke bestuursstructuren, inclusief systemen om risico's te beheren en interne processen te controleren.

Vergroot de transparantie: Meer regels om informatie te delen met pensioendeelnemers en uitkeringsgerechtigden.

Opkomende trends en toekomstperspectieven

Het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) in financiële dienstverlening

De implementatie van AI in de financiële sector in Nederland neemt toe en toezichthouders spelen proactief op deze trend in:

• DNB heeft in 2019 een leidraad uitgebracht waarin principes voor het gebruik van AI worden uiteengezet. Deze principes waren gericht op soliditeit, verantwoordelijkheid, eerlijkheid, ethiek, vaardigheden en transparantie.

• DNB en AFM publiceerden in 2024 een rapport. Hierin werd de noodzaak benadrukt om met de sector in gesprek te blijven en het toezicht uit te breiden.

• Financiële instellingen moeten AI gebruiken. Ze moeten de bestaande regels volgen, ongeacht welke technologie ze gebruiken.

• De EU AI-wet, die binnenkort komt, zal sommige AI-systemen in de financiële wereld als risicovol bestempelen. Dit betekent dat deze systemen extra zorg nodig zullen hebben om de fundamentele rechten te beschermen.

Toezichthouders zullen gedetailleerdere regels opstellen voor het gebruik van AI in de financiële dienstverlening. Ze streven naar een evenwicht tussen nieuwe ideeën en het beheersen van risico's, terwijl klanten worden beschermd.

Fintech en innovatie

Nederland creëert een omgeving die nieuwe ideeën in fintech ondersteunt:

Regelgevende sandboxen: Hierdoor kunnen bedrijven nieuwe financiële producten en diensten testen onder toeziend oog van toezichthouders.

Innovatiehub: Dit dient als aanspreekpunt voor bedrijven met nieuwe concepten om over regels te praten en advies te krijgen.

Eerlijke regelgeving: Regels zijn afgestemd op de omvang en complexiteit van fintechbedrijven. Dit moedigt nieuwe ideeën aan terwijl er voldoende toezicht blijft.

Open bankieren: De uitrol van PSD2 heeft deuren geopend voor open banking-projecten. Dit stimuleert de concurrentie en nieuwe ideeën in de financiële dienstverlening.

ESG-factoren spelen een grotere rol in de financiële regulering

De implementatie van de SFDR-regels heeft tot doel de duidelijkheid in milieuvriendelijke investeringen te vergroten. Klimaatrisico’s maken nu deel uit van de toezichtsystemen om financiële bedrijven te beoordelen via klimaatstresstests van DNB. Groene financieringsprogramma’s zoals groene obligaties en leningen die verband houden met duurzaamheid zijn in opkomst. Bedrijven moeten nu meer informatie over ESG-risico's en -kansen delen in hun financiële rapporten.

Uitdagingen en kansen

Naleving van regelgeving

Financiële instellingen vinden het nog steeds een uitdaging om gelijke tred te houden met de veranderingen in de regelgeving. Wat dit betreft is er echter ruimte voor:

• Risicobeheerpraktijken en interne controles

• Operationele efficiëntie door het gebruik van RegTech

• Het opbouwen van vertrouwen onder klanten en belanghebbenden door een duidelijk inzicht in de institutionele activiteiten door middel van compliance.

• Een concurrentievoordeel ontwikkelen door de details te begrijpen en deze dienovereenkomstig in te zetten.

Grensoverschrijdende operaties

Als EU-lid geniet Nederland paspoortrechten, waardoor financiële instellingen in de hele EU kunnen werken. Toch betekent dit ook:

• Omgaan met verschillende nationale opvattingen over EU-regels, wat operaties lastig kan maken.

• Op veel plaatsen de regels naleven, wat vraagt ​​om sterke toezicht- en rapportagesystemen.

• Aanpassing aan mogelijke regelwijzigingen na de Brexit voor bedrijven die zowel op de EU- als de Britse markt actief zijn.

• We wegen de kansen op groei over de grenzen heen af ​​tegen de daarmee samenhangende, op regels gebaseerde en operationele hindernissen.

Innoveren versus reguleren: een goed evenwicht

De Nederlandse aanpak van regulering van innovatie balanceert het stimuleren van innovatie met het voorkomen van financiële instabiliteit. Hierin staat:

• Bevordering van verantwoorde innovatie op gebieden als AI, blockchain en open bankieren

• Aanpassing aan nieuwe technologieën en bedrijfsmodellen – in het gegeven voorbeeld valt de regulering van crypto-activa onder MiCAR

• Consumentenbescherming binnen de snel veranderende financiële omgeving, vooral met een volledige ontwikkeling van digitale financiële diensten.

• Het richt zich op financiële toegang en controleert tegelijkertijd de risico's van nieuwe financiële diensten en producten.

Conclusie

De Nederlandse regulering van de financiële dienstverlening wordt gekenmerkt door een sterke, op risico gebaseerde aanpak om de stabiliteit te versterken, consumenten te beschermen en innovatie te bevorderen. DNB en AFM behoren tot de meest vooraanstaande toezichthouders die gezamenlijk toezicht houden op dit terrein en hun aanpak tactisch aanpassen aan de uitdagingen en kansen die zich zullen voordoen.

Terwijl fintech-, AI- en duurzaamheidsoverwegingen het financiële terrein blijven hervormen, kan worden opgemerkt dat dit wederom een ​​gebied is waar Nederland met trots zijn maakbaarheid en visie op de toekomst kan tentoonspreiden. EU-brede regelgeving zoals DORA en MiCAR aan de ene kant, en nationale initiatieven aan de andere kant, weerspiegelen de vastberadenheid van Nederland om tot de mondiale koplopers op het gebied van financiële regulering te blijven behoren.

Hun werking moet daarom inspelen op dit complexe regelgevingsklimaat, waarbij nalevingsbehoeften worden bevorderd, samen met innovatie en concurrentievermogen. Ze moeten verantwoorde praktijken bevorderen, technologie inzetten voor penetratie in de sector en een open dialoog onderhouden met hun toezichthouders – manieren waarop financiële instellingen kunnen gedijen op de Nederlandse financiële markt met behoud van stabiliteit en integriteit.

Veelgestelde vragen

Wat doet Nederland aan de regulering van crypto-assets?

Onder de Markets in Crypto-Assets Regulation, in de volksmond MiCAR genoemd, zal Nederland het hele raamwerk van crypto-activadiensten definiëren door middel van uitgifte, handel en andere portefeuillediensten. MiCAR moet eind 2024 van kracht zijn.

Wat zijn de belangrijkste regelgevingsaspecten met betrekking tot AI in de financiële dienstverlening?

De Nederlandse toezichthouders richten zich al op verantwoord AI-gebruik, waarbij zij zich baseren op de beginselen van soliditeit, verantwoording, eerlijkheid, ethiek, vaardigheden en transparantie. De toekomstige AI-wet van de EU zal ook andere AI-systemen in de financiële sector classificeren als risicovol en daarom extra waarborgen vereisen.

Hoe ondersteunt Nederland fintech-innovatie en handhaaft het toezicht door de toezichthouders?

Nederland volgt de ontwikkeling van fintech: het opzetten van regelgevingssandboxen, een innovatiehub op het gebied van regelgevingsbegeleiding en proportionele regelgeving die is aangepast aan de omvang en complexiteit van fintechbedrijven.

Wat zijn de belangrijkste uitdagingen voor financiële instellingen om te voldoen aan de in Nederland geldende regelgeving?

Tot de kernproblemen behoren onder meer het voortdurend veranderende regelgevingslandschap, het handhaven van grensoverschrijdende naleving binnen de EU, het bereiken van een evenwicht tussen innovatie en de behoefte aan regelgeving, en verschuivende aandachtsgebieden op het gebied van ESG-overwegingen en de veerkracht op het gebied van cyberbeveiliging.